«Թե ինչպես կարող է խոսքը լինել միևնույն ժամանակ և շատ բնական, և գրական»

«Հայ գրող, արձակագիր: Նախասիրած ժանրը վիպակն է՝ նովելը: Տպագրվում է 1960 թվականից: Գրել է Մենք ենք, մեր սարերը, Բեռնաձիեր, Խումհար, Տաշքենդ, Աշնան արև վիպակները, Տերը կինովիպակը, պատմվածքներ, պիեսներ, որոնք 1967-ից ի վեր, տարբեր հավաքածուներ դառնալով, բազմիցս հրատարակվել են հայերեն, ռուսերեն և ապա՝ միութենական հանրապետությունների և սոցերկրների գրեթե բոլոր լեզուներով»:
Գրել է Հրանտ Մաթևոսյանը: Հանրագիտարանային ոճով գրված այս ինքնակենսագրականում նշում է նաև. «Հր.Մ.-ի սցենարներով նկարահանվել են Մենք ենք, մեր սարերը, Աշնան արև, Տերը, Այս կանաչ - կարմիր աշխարհը կինոնկարները…»:
Կինոգետ ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ԳԱԼՍՏՅԱՆԸ «Իրատես de facto»-ի հետ զրույցում ասաց, որ «Մենք ենք, մեր սարերը» ֆիլմը (ռեժիսոր՝ Հենրիկ Մալյան) հրաշալի օրինակ է ժամանակակից հեղինակների համար, թե ինչպես կարող է խոսքը լինել միևնույն ժամանակ և շատ բնական, և գրական. «Այստեղ երևում է, որ սցենարիստը մեծ գրող է: Ֆիլմում, իհարկե, տեղի են ունենում բավական փոփոխություններ, օրինակ, այդքան ուժեղ տպավորություն գործող ինքնադատի տեսարանը գրական գործում չկա»: Կինոգետը նշեց, որ «Աշնան արևը», «Տեր» մաթևոսյանական այս փայլուն գործերը նույնքան ուրույն, կարևոր տեղ են զբաղեցնում հայ կինոյի ժառանգության մեջ: Ռեժիսորը Բագրատ Հովհաննիսյանն է: «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը» կինոնովելը գրվել է Բակունցի «Միրհավը» պատմվածքի մոտիվներով: Համանուն ֆիլմը նկարահանել է Յուրի Երզնկյանը:
Հայկական կինոյի մասին Հրանտ Մաթևոսյանն ասում է. «Շատ վատ կարծիք ունեմ: Շատ, շատ վատ կարծիք ունեմ, շատ ցավալի կարծիք ունեմ: Շատ վատ կարծիք ունեմ: Կարծում եմ՝ դա մեր ազգային ամբողջության, մեր ազգային ամբողջականության ամենահզոր զենք էր լինելու մեր ձեռքին, բայց այդպիսի զենք այսօր չկա... Որպես դանակ էլ չկա: Որպես խոհանոցի դանակ էլ չկա: Ցավալի է, որ այդ այդպես է: ՈՒրիշ զենք չունենք: Դիպլոմատիա չունենք: Ի՞նչ չունենք: Միջազգային իրավունքներ չունենք: Թուրքերը Բաթումի դաշնագրով մի դիվիզիայի իրավունք էին տվել. էդ դիվիզիան էլ չունենք: Կինո ունենք և թարգմանվելու և թարգմանելու իրավունք: Եվ ահա այդ հրաշալի զենքը ձեռքից կորցնել... Շատ ցավալի կորուստ է: Չեք հավատում, նայեք վրացական կինոն: Մեր ամբողջ երկիրը Վրաստանի մասին ինչ կարծիքի է և մեր մասին ինչ կարծիքի է: Կինոն նրանց ձեռքին զենք է, մեր ձեռքին զենք չի: Այդ եմ ասում» (Հանդիպում ԵՊՀ-ում, 1984 թ. սեպտեմբերի 28):

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ